Είναι απαραίτητο κάθε νέος άνδρας να προβεί σε έλεγχο της ποιότητας του σπέρματος του αμέσως μετά από την ενηλικίωση του καθώς από τότε αρχίζει σε ένα βαθμό η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής λόγω:

• αυξημένων επιπέδων στρες
• κακών διατροφικών συνηθειών / παχυσαρκία
• κατανάλωση αλκοόλ
• κάπνισμα
• Χρήση μαριχουάνας ή κοκαϊνης
• καθιστική ζωή
• έκθεση σε ακτινοβολίες (κινητά τηλέφωνα, Wi-Fi, μικροκύμματα, κτλ)
• έκθεση σε χημικά/τοξικά/συντηρητικά, (αποσμητικά, λακ, βαφές, κτλ)

Η πραγματοποίηση μίας εξέτασης σπέρματος στα 18 έτη και η ετήσια επανάληψη από κάθε νέο μπορεί να οδηγήσει στην έγκαιρη διάγνωση κάποιου προβλήματος και κατ΄επέκταση να δώσει στον άνδρα τη δυνατότητα και το περιθώριο να βελτιώσει ή να διαφυλάξει τη γονιμοποιητική του ικανότητα.

Λανθασμένα, η πλειοψηφία των ανδρών εξετάζεται είτε μόλις πριν ξεκινήσουν, είτε κατά τη διάρκεια της προσπάθειας τεκνοποίησης, μετά από άλλοτε μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα ελεύθερων επαφών με τη σύντροφο τους.

Ο έλεγχος πρέπει να ξεκινάει νωρίτερα καθώς σε πολλές περιπτώσεις ο άνδρας μπορεί να προλάβει καταστάσεις που μειώνουν τη γονιμοποιητική του ικανότητα.

Επίσης, πρέπει να ελέγχεται πλήρως το σπέρμα του πριν να ξεκινήσει τη διαδικασία τεχνητής γονιμοποίησης και όχι μόνο με τη διενέργεια ενός απλού σπερμοδιαγράμματος καθώς μόνο αυτό δεν καλύπτει καταστάσεις που μπορεί να οδηγούν σε μειωμένη ικανότητα σύλληψης ή και σε αποβολές.

Είναι απαραίτητη η προληπτική εξέταση ενός άνδρα στις εξής περιπτώσεις:

• Λόγω βεβαρυμμένου ιατρικού ιστορικού
  • Ιστορικό κρυψορχίας
  • Διάγνωση κιρσοκήλης
  • Ιστορικό ορχίτιδας
  • Ιστορικό απολίνωσης σπερματικού πόρου
  • Ιστορικό χειρουργείων, τραυματισμού ή συστροφής όρχεων
  • Ενδοκρινολογική διαταραχή (πχ. υποθυρεοειδισμός, σακχαρώδης διαβήτης, υπερπρολακτιναιμία, κ.α.)
  • Δυσπλασία γεννητικού συστήματος
  • Θεραπείες με πιθανή σπερματοξική δράση (μετά από φαρμακευτική αγωγή κατά της ακμής, της τριχόπτωσης, ορμονοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ψυχοθεραπευτικά, κτλ)
  • Παθολογικά συμπτώματα, όπως η παρουσία αίματος στο σπέρμα
• Σε ασθενείς με ανάγκη κρυοσυντήρησης σπέρματος
• Προ της διαδικασίας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
• Λόγω επανελέγχου μετά από αποτυχημένη διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
• Σε αθλητές ή αθλούμενους που έχουν κάνει χρήση αναβολικών στεροειδών ή άλλων παρόμοιων ουσιών

Είναι απαραίτητο να ελέγχονται προληπτικά οι άνδρες εκείνοι που:

• εργάζονται ή περνούν πολλές ώρες σε ακραίες θερμοκρασίες ( ψήστες, οικοδόμοι, ηλεκτροσυγκολλητές, κτλ)
• εργάζονται ή περνούν πολλές ώρες σε καθιστική θέση (οδηγοί, εργαζόμενοι γραφείου, γραμματείς, ταμίες, κτλ)
• εργάζονται ή περνούν πολλές ώρες σε περιβάλλον με τοξικούς παράγοντες (συνεργεία καθαρισμού, ελαιοχρωματιστές, απολυμάνσεις, έκθεση σε αγροτικά φάρμακα, εντομοκτόνα, κτλ)
• εργάζονται ή περνούν πολλές ώρες σηκώνοντας βάρη (μεταφορείς, αποθηκάριοι, κτλ)

Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται η προληπτική εξέταση της ποιότητας του σπέρματος καθώς υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να έχει επηρεαστεί.